سازوکار چرخ خیاطی
چرخ خیاطی وسیله‌ای است که برای دوختن اعم از پارچه، چرم،… بکار می‌رود. چرخ خیاطی در دوره انقلاب صنعتی جهت کم کردن کار دستی و سرعت بخشیدن به امر تولید اختراع شد. با اختراع چرخ خیاطی از حدود سال ۱۸۷۰ تا به امروز، تغییرات بسیار زیادی در صنعت دوخت و تهیه لباس انجام شد.
اجزای چرخ خیاطی
چرخ خیاطی از اجزای زیر تشکیل شده است.
ماسوره: قرقره کوچکی است که در بخش زیرین چرخ خیاطی قرار دارد.
ماکو: وسیله‌ای در ماشین بافندگی است که ماسوره بر روی آن قرار می‌گیرد؛ میله‌ای در چرخ خیاطی که قرقره بر روی آن قرار می‌گیرد.
پدال: در بیشتر چرخ خیاطی‌ها جهت چرخاندن چرخ خیاطی به کمک نیروی برقی که به دینام وارد می‌شود چرخ را به حرکت در میاورد.
تاریخچه
اولین چرخ خیاطی ساخته شخصی به نامتامیس سنت انگلیسی است. وی ماشینی در سال ۱۷۹۰ به ثبت رسانید که کارش بسیار شبیه به دوخت زنجیره‌ای بود. البته هدف از ساخت این ماشین بیشتر دوختن چیزهای چرمی بود. اما هرگز این وسیله مورد استفاده قرار نگرفت و مخترع این اثر از اختراع خود سودی نبرد. تا اینکه در سال ۱۸۳۰ یک خیاط فرانسوی فقیر که بارتلمی تیمونیه نام داشت موفق شد با ذوق و ابتکار خلاقانه خود چرخ خیاطی را بسازد که بسیار شبیه چرخهای خیاطی امروزی بود. بعدها این وسیله در فرانسه مورد استقبال مردم قرار گرفت ولی گروهی از کارگران که وجود این اختراع را باعث کسادی کار خود می دیدند شبانه به کارگاه بارتلمی حمله کرده و همه چرخهای خیاطی او را نابود کردند و بارتلمی از غصه و فقر جان خود را از دست داد. همزمان با این اتفاق مرد دیگری در نیویورک بنام والترهنت چرخ خیاطی دیگری را ساخت. این چرخ دارای سوزنی بود که همانند سوزنهای امروزی چرخ خیاطی سوراخی کوچک در نوک خود داشت کار این سوزن، زدن کوکهای رُز بود. یعنی با نخ حلقه‌ای میان پارچه می‌زد و سپس حلقه دیگری آمده در حلقه اول مانند زنجیر قفل می‌شد. با همه اینها هنت هرگز موفق نشد که این اختراع خود را به ثبت برساند. تا روزگاری که افتخار ثبت نخستین چرخ خیاطی نصیب الیاس هاو شد. همچنین آیزک سینگر نیز یک چرخ خیاطی را در کشور آمریکا به ثبت رسانید.
آنگاه دعوای مفصلی بین سینگر و الیاس هاو بر سر این موضوع که حق تقدم با چه کسی است درگرفت. سرانجام هاو توانست در این نزاع پیروز از میدان بیرون رفته و از هر چرخ خیاطی که به بازار می‌آمد حق امتیاز به سود خود دریافت نماید.
تاريخچه صنعت چرخ خياطي
روند اختراع و تحولات چرخ خياطي
تعريف چرخ خياطي:
به هر گونه ماشين دوخت و دوز مواردي مثل پارچه يا که با بکارگيري نيروهاي مولد مختلف و استفاده از سوزن و ماکو عمل دوخت را انجام مي دهد، دستگاه چرخ خياطي ميگويند.
اولين چرخ خياطي
از سال 1755 تا 1818 تغييرات عديده اي در توليد چرخ خياطي صورت گرفته است.
در سال 1755 لندن – چارلز ويزنتال آلماني يک طرح اوليه از چرخ خياطي آماده و ارائه نمود
در سال 1790 يک کابينت ساز انگليسي يک چرخ ساده خياطي را توليد نمود.
در سال 1810 آلمان يک شخص به نام بالتازا يک چرخ خياطي ساده براي دوخت ساده ارائه داد.
خياطان در سال 1851 از يک چرخ طراحي شده توسط ايساک ام سينگر که در نيويورک طراحي شده بود استقبال نمودند.تنها کاربرد آن براي موارد ساده درزدوزي بود.
چرخهاي قبل از سينگر عمدتاً به طور دستي کار مي کردند ولي نيروي مکانيکي طرح سينگر که سريعاً در جامعه خياطان پذيرفت شده بر اساس بکارگيري پا توليد مي گشت.
جيمز گيبس در سال 1856 م موفق به ساخت چرخي با قابليت کوک زدن شد و در سال بعد اختراع خود را به ثبت رسانيد و بر روي مشکلات موجود در چرخ خياطي کار نمود.او همچنان به تحقيقات خود ادامه مي داد او در سال 1856 موفق به ديدن چرخ خياطي سينگر از نزديک شد از نظر او آن چرخ خياطي بزرگ، غير قابل حمل و گرانقيمت بود او توانست چرخ خياطي پيشرفته تري با قابليت دوخت زنجيره اي بسازد.پس از کامل شدن طرح آنها اقدام به توليد يک سري چرخهاي خياطي با دوخت زنجيره اي با مشارکت شرکت براون و شارپ کردند
در سال 1860 بيش از 11000دستگاه به تنهائي در ايالت متحده توليد گرديد.
تغيير عمده
بهبود قابل توجهي که بر روي سيستم چرخ خياطي به عمل آمد بکارگيري يک مجموعه سيستم کشش نخ بود که توسط يک اکسنتريک کوچک نصب شده روي قسمت فوقاني چرخ انجام گرفت و ميزان کشش نخ را در مراحل مختلف کار دستگاه يکسان مينمود.
در سال 1889 ماشين سردوز با سرعت 300 بخيه در دقيقه اختراع شد.اين چرخ که در جوراب دوزي و کشباف هم بکار گرفته شد از ويژگي انجام دوخت روي ساير پارچه هاي نرم و زبر نيز برخودار بود.
هر کلکسيونري بدون ترديد يک نمونه از چرخهاي فوق در مجموعه چرخهاي خود نگهداري مينمايد.
گرچه طرحهاي جديد چرخ خياطي در دامنه وسيعي رشد داشته است عمدتاً آنها براي مقاصد خاص صنعتي بوده است ولي کماکان اساس عمليات به طور ثابتي باقيمانده است .
چرخهاي جديد بطور متداول توسط موتور برقي کار مي کند ولي چرخهاي پايي نيز همچنان در سطح دنيا به طور وسيعي کاربرد دارند
در حال حاضر بزرگترين توليد کننده چرخ در جهان کشور چين مي باشد. صنايع ژاپن نيز پيشگامان چرخ خياطي زيگزاک بوده اند.
چرخ خياطي در ايران حدود 100 سال پيش اولين سري محصولات شرکت سينگر ، فاف و… به تعداد بسيار محدود وارد ايران شد.و محصولاتي از نوع کوهلر و چرخهاي توليدي در کشور ژاپن وارد ايران شدند اما باز هم مورد استقبال قرار نگرفت.
توليد در ايران
در سال 1358 وارد کنندگان چرخ خياطي به فکر توليد اين محصول در داخل کشور افتادند و اقدام به تاسيس شرکت کارخانجات چرخ خياطي ايران نمودند در آغاز با شرکتهاي توليد کننده چرخ خياطي در جهان مذاکراتي جهت انتقال تکنولوژي داشتند تا آنجائيکه ايشان تصميم به انتقال تکنولوژي از شرکت فاف آلمان که داراي 140 سال قدمت در توليد چرخ خياطي بود گرفتند. ابتدا دانش فني توليد چرخ خياطي به کشور انتقال پيدا کرد تا آنجا که در سال 1370 اين شرکت فعاليت خود را با مونتاژ چرخهاي خياطي فاف تحت ليسانس شرکت فاف آلمان آغاز کرد.اين شرکت فعاليت خود را با مونتاژ ادامه داد تا اينکه در سال 1374 خط توليد اين شرکت رسماً افتتاح شد. ظرفيت خط توليد اين کارخانجات بيش از 100،000 دستگاه چرخ فاف در سال مي باشد. از سال 1374 تاکنون قدمهايي موثري جهت خود کفايي در توليد چرخ برداشته و هم اکنون اين شرکت فعاليت خود را با توليدات مختلفي تحت ليسانس شرکتهاي فاف آلمان و ژانومه ژاپن ادامه ميدهد.
